دكتر محمدرضا فاطمي، متخصص اكوبيولوژي دريا با اعلام اين مطلب به همشهري گفت: 70گونه آبزي در خزر وجود دارد كه زيستگاه آنها منحصر به اين درياست و در هيچ نقطه ديگري از جهان اين‌گونه‌ها وجود ندارد. اين يكي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد درياي خزر است؛ البته گونه‌هاي ديگر آبزي هم در اين دريا وجود دارد اما خاص خزر نيستند.
آنطور كه اين استاد دانشگاه مي‌گويد: بقا و تخم‌ريزي 80درصد ماهيان خزري مثل ماهي سفيد، خاويار و كُلمه كه ارزش اقتصادي دارند وابسته به رودخانه‌هاست و بايد شرايط مناسب براي تخم‌ريزي در بالادست براي اين آبزيان فراهم باشد تا نسل آنها ادامه يابد. با وجود اين، مدت‌هاست كه بستر رودخانه‌ها براي تخم‌ريزي اين‌گونه‌هاي آبزي مناسب نيست. به گفته وي، از يك سو، در بالادست اين رودخانه‌ها سد احداث شده و سطح آب به‌شدت افت كرده و از سوي ديگر، انواع آلاينده‌ها وارد رودخانه‌ها مي‌شود. علاوه براين، صيادان زيادي در مسير مهاجرت ماهيان به رودخانه‌ها آنها را صيد مي‌كنند و همين باعث كاهش توليد مثل ماهيان شده است.
ساخت اسكله و بندر روي مصب رودخانه‌ها از ديگر عواملي است كه به گفته فاطمي مانع از مهاجرت ماهيان به رودخانه‌ها براي تخم‌ريزي و تكثير شده است. او مي‌گويد كه تا پيش ازاين دخالت‌هاي غيرمسئولانه در رودخانه‌ها، مصب رودخانه‌ها كاملا آزاد بود و ماهيان مولد و آماده تخم‌ريزي در مناطق مصب رودخانه‌ها تجمع مي‌كردند اما با مساعد شدن شرايط محيطي به‌خصوص مناسب بودن درجه حرارت آب به بالادست رودخانه مهاجرت و درآنجا تخم‌ريزي مي‌كردند ولي ساخت اسكله و بندر مانع از اين روند طبيعي شده و جمعيت ماهيان خاوياري ناشي از اين عوامل به‌شدت كاهش يافته است.
- تكثير مصنوعي، راهكاري براي مقابله با انقراض
اين استاد اكوبيولوژي دريا با تأكيد بر شدت گرفتن تخريب بستر رودخانه‌ها و صيد بي‌رويه ماهيان خاوياري، تكثير مصنوعي را راهكاري براي جلوگيري از ا نقراض ماهيان خاوياري عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: همانطوركه با تكثير مصنوعي، جمعيت ماهيان سفيد افزايش يافته، مي‌توان با اين راهكار مانع از انقراض ماهيان خاوياري شد.
او دليل صيد بي‌رويه ماهيان خاوياري را ارزش بسيار بالاي اين آبزيان اعلام كرد وگفت: از آنجا كه يك ماهي خاوياري چند ميليون تومان ارزش دارد صيادان غيرمجاز روزانه به‌صورت غيرقانوني هزاران بار در نقاط مختلف دريا تور به آب مي‌اندازند و شيلات هم به‌دليل كمبود امكانات و نيرو نمي‌تواند با حجم انبوه صيد غيرمجاز در خزر مقابله كند؛ به همين دليل جمعيت ماهيان مولد در اين دريا به‌طور نگران كننده‌اي كاهش يافته است.
اين استاد دانشگاه مي‌گويد تا 4دهه قبل سالانه 200تن خاويار از خزر برداشت و صادر مي‌شد اما امروز به‌دليل كاهش جمعيت ماهيان خاوياري صيد اين‌گونه آبزي ممنوع و به حدود 20تن رسيده است، اين آمار نشان مي‌دهد جمعيت ماهيان خاوياري به كمتر از يك درصد رسيده است. به‌عبارت ديگر 99درصد از جمعيت ماهيان خاوياري نابود شده و اكنون تا انقراض كامل يك گام فاصله دارد. وي با اشاره به درج نام فيل ماهي (بزرگ‌ترين و بهترين گونه خاوياري خزر) در فهرست قرمز اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت گفت: اكنون با هدف جلوگيري از انقراض كامل فيل ماهي، پرورش اين ماهي در آب‌هاي شيرين دنبال مي‌شود.
- قاچاق، بزرگ‌ترين عامل انقراض ماهيان خاوياري خزر
معاون محيط‌زيست دريايي سازمان حفاظت محيط‌زيست با اشار ه به اينكه هر پنج گونه ماهيان خاوياري درياي خزر در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند، قاچاق را مهم‌ترين آسيب براي بقاي نسل ماهيان خاوياري اعلام كرد.پروين فرشچي به ايسنا گفت: طي ساليان گذشته صيد و بهره‌برداري بيش از حد ماهيان خاوياري صورت گرفته. همچنين سدسازي‌ها باعث تخريب بستر رودخانه‌ها و مانع تخم‌ريزي ماهيان شده است . به گفته وي صيد قاچاق در كشورهاي ديگر حاشيه درياي خزر بيشتر از بخش ايران است و حتي يك سيستم بسيار نظام‌يافته و مشخص براي قاچاق ماهيان خاوياري و خاويار وجود دارد. به‌همين دليل هم‌اكنون براساس تفاهمنامه‌اي كه بين سازمان‌هاي شيلاتي كشورهاي حاشيه خزر در سال ۲۰۱۴ منعقد شده، اقداماتي براي مقابله با صيد قاچاق، جلوگيري از آلودگي دريايي، رهاسازي ماهيان خاوياري و جلوگيري از احداث سدها و... انجام مي‌شود. فرشچي با اشاره به تكثير مصنوعي ماهيان خاوياري گفت: بعد از تكثير ماهيان خاوياري از طريق لقاح مصنوعي و رسيدن وزن آنها به ۱۰۰ تا ۱۵۰گرم، آنها در درياي خزر رهاسازي مي‌شوند. افزون بر اينها توقف سهميه صيد ماهيان خاوياري نيز در سال ۲۰۱۲ به بعد دنبال شد تا فرصت بازيابي به ماهيان داده شود.
نظر شما